In mijn bevlogenheid om meer inhoudelijk moois zichtbaar te krijgen
over wat er tussen de vier muren van de dansstudio gebeurt, zie onderstaand blog
over de masterclass die ik volgde 'Leadership through Movement'.
In mijn bevlogenheid om meer inhoudelijk moois zichtbaar te krijgen
over wat er tussen de vier muren van de dansstudio gebeurt, zie onderstaand blog
over de masterclass die ik volgde 'Leadership through Movement'.
Ik ervaar dat het gaat om ruimte geven aan de ander
en tegelijkertijd ruimte durven innemen.
Esther Nederpelt
Masterclass
Leadership through Movement Amsterdam
Masterclass
Leadership through Movement Amsterdam
Georganiseerd door Moving Futures en Dansmakers Amsterdam
De bijzondere masterclass Leadership through Movement is een project van Random Collision en de University of Groningen.
Onder begeleiding van een professionele choreograaf Ido Batash (les ballets c de la b) en psychologe Anna de Hoog onderzoeken de deelnemers hoe zij – door middel van beweging, groepsdynamiek, houding en expressie – bewuster om kunnen gaan met hun leiderschapskwaliteiten.
Tekst: Esther Nederpelt
Ido opent de workshop met zachte stem. Hij staat met een ontspannen en open houding in de kring met ons deelnemers. Later blijkt zijn zachte stemgeluid in overeenstemming met zijn manier van leidinggeven aan de workshop: vloeiend, zachtaardig en warm waarbij zowel het leiden als volgen van de groep deelnemers hem natuurlijk af gaan. Anna vult hem aan vanuit een geheel ander soort eigenheid, met haar fris ogende persoonlijkheid komt zij met een heldere kijk op de psyche van de dansende leider gedurende de masterclass die volgt.
We starten met het lopen door de ruimte, waarbij een aantal mensen elkaar kennen maar het merendeel elkaar voor het eerst ziet. Ik merk meteen hoe veilig het is, om met een bewegingsopdracht de ruimte te verkennen. Er heerst opperste onderlinge gelijkheid. Doordat we een heldere richting krijgen in deze opdracht en Ido ons stap voor stap begeleidt geef ik me al snel over aan waar hij mij toe uitnodigt. De dansers kijken elkaar kort aan bij het passeren, eerst wat ongemakkelijk maar na de opdracht om z’n 5 seconden te blijven kijken raken we meer vertrouwd. We kijken zelfs 10 seconden naar elkaar en cirkelen al lopend vertraagd om elkaar heen. Ido laat in de nabespreking van de masterclass weten hoe bijzonder het is om in het dagelijks leven elkaar ook wat langer aan te kijken, om de ander werkelijk te kunnen ontmoeten.
In een andere oefening werken we met het spiegelen van de ander. Voor mij en voor velen niet specifiek een oefening die we nog niet kennen, maar met het oog op leiderschap staan we er toch anders in: we zijn heel bewust van onze waarneming in het leiden en in het volgen. Ik merk zelf dat ik mij in beide rollen prettig voel: ik vind het zowel fijn om mijn partner te volgen, om me in te leven in de ander en mezelf open te stellen voor het bewegingsvocabulaire van de danser tegenover me, als om leiding te nemen. Ik vind het heerlijk in het moment, om elkaar precies in het hier en nu te treffen en zie tegelijkertijd ook de struggle van mijn danspartner om dansmateriaal te bedenken – ze lijkt aan een idee of beeld vast te zitten in hoe ze zou moeten bewegen. In de reflectie op deze oefening zegt een andere danser dat zij dat ook beleefde, dat ze binnen bepaalde kaders bleef omdat haar hoofd dat zo had bedacht. Totdat zij haar partner ging volgen die door de hele studio zweefde en alle barrières doorbrak. De ander verrijkt per definitie ons bewustzijn, zo blijkt!
Als mijn partner mij gaat volgen voel ik me vereerd dat ik mag bepalen welke beweging ik ga maken. Ik heb nu de leiding en ik ervaar een uitdaging om mezelf vrij te laten in welk bewegingsmateriaal er uit mij stroomt. Ik merk dat ik heel graag dichtbij mijn partner wil zijn, onze armen en handen raken elkaar aan. Het voelt goed om gevolgd te worden, om de verbinding van een ander te ervaren die zich in jouw lichaam inleeft.
Vooral bij de opdracht dat we van tevoren niet afspreken wie er leidt of volgt, ervaar ik een speels en spannend veld van energie waarin wij bewegen: we volgen en leiden elkaar afwisselend door de bewegingen heen, zonder afspraken en het ene vloeit zomaar in het andere over. Ik ben ineens aan het leiden terwijl ik net nog volgde, en andersom. Ik ervaar dat het gaat om ruimte geven aan de ander en tegelijkertijd ruimte durven innemen. Er durven zijn, maar ook de ander zien.
Met mijn volgende partner voelt deze oefening heel anders. Het lijkt net alsof er meer besloten moet worden wie leidt en volgt, het gaat minder organisch en we wisselen wat abrupter van leider/volger. Ik zet mij in om als ik aan het leiden ben mezelf innerlijk al open te stellen om weer te gaan volgen, zodat ik de overgang wat zachter kan maken, dat werkt. Bijzonder om de verschillen waar te nemen.
Een volgende oefening doen we met z’n drieën. We worden uitgenodigd om elkaar te corneren, wat betekent dat twee mensen de overgebleven derde ‘in een hoekje gaan drijven’ door op de hoek van het lichaam rechts en links heel dichtbij te gaan staan. De wisseling van wie er wordt gecornert gebeurt organisch, we spreken niets af.
Ik merk dat dit een hele andere oefening is, met een heel ander karakter. Ido zegt van tevoren dat het belangrijk is dat er met de oefening niets anders wordt bedoeld dan puur de oefening zelf uit te voeren, en na de oefening snap ik waarom hij dat zei. Het is een lastige kwestie om met z’n drieën te zijn: het is in deze oefening altijd twee tegen één. Er komt een dubbele ervaring bij me naar boven als ik gecornert word: enerzijds vind ik het heel vervelend, twee mensen die je zo dichtbij achter je broek aan zitten – ik voel me letterlijk en figuurlijk in het nauw gedreven – en anderzijds geven ze me ook op dat moment een vreemd soort leiderschap, omdat ze mij beiden wegduwen maar mij ook moeten volgen als ik weg beweeg, anders corneren ze mij niet meer.
Nog steeds in een veilige omgeving van de mooie masterclass hangt er toch aparte sfeer: deze oefening is zeker uitdagender op het vlak van de emoties. Ik kan me inleven dat dit bij mensen die bijvoorbeeld gepest worden een soortgelijke ervaring kan opleveren, dat je ineens in het midden staat met twee (of meer) mensen tegenover je die een gezamenlijk plan hebben naar jou toe en dat je dus plots in de minderheid bent. De minderheid brengt hier bij mij een vleugje angst teweeg maar tegelijkertijd dus ook een soort kracht, omdat je in je eentje kunt beslissen hoe je ermee omgaat.
Voor de rol die je met z’n tweeën uitvoert, dat je iemand dus in een hoekje drijft, heb je een vervreemdende innerlijke omslag nodig: je moet zorgen dat je één van de twee andere partners aan jouw zijde krijgt, om samen de ander te corneren. Je moet dus zorgen dat je een samenzwering creëert, een verbond aangaat, een gezamenlijk besluit maakt. En dit alles in een split second! Want voor je het weet word je gecornerd en voor je het weet ben je aan het corneren. Het is zo’n ontzettend subtiel geheel waarbij je afhankelijk bent van hoe de anderen daarop reageren en tegelijkertijd beslissingen neemt…
Oh ja: we zeggen dus helemaal niets! Hoeveel heeft het lichaam te vertellen…
We doen ook de bekende oefening dat we worden geleid door de ruimte met de ogen dicht, met maar een tweetal vingers op één van de schouderbladen. Wederom bekijken we deze oefening vanuit hoe de ervaring is om te leiden en te volgen. Een zeer subtiele sturing van je partner en een zeer subtiel luisteren van jezelf is hier aan de orde. Ido leidt de oefening prachtig in met de opdracht dat we eerst onze hand op de rug van degene met de ogen dicht plaatsen en de intentie uitspreken van ‘je bent veilig bij mij’. Als we, voor we wisselen om dezelfde intentie innerlijk uit te spreken, even de ogen openen naar elkaar voelen we ons als partners al zoveel dichter bij elkaar dan daarvoor. Met zo’n (op het eerste gezicht) eenvoudige handoplegging wordt ons contact ineens een veilige grond om uit te wisselen en samen te werken. De kracht van beweging komt in de hele workshop sterk naar voren, ook hier.
Ik leid op mijn beurt mijn partner door de ruimte, die heeft zijn ogen dicht en geeft zich over aan mijn hand. Ik vind het fijn om voor haar te zorgen, dat ze niet botst en dat ik zo helder mogelijk laat weten waar ze naartoe mag lopen. Als zij mij leidt kom ik na een paar minuten in een complete rust. Ik loop wel, voel mijn voeten op de grond, maar ik denk nergens aan. Ik ben helemaal in het hier en nu, luister simpelweg met mijn lichaam naar haar handsturingen en volg in total bliss. Overgave ten top, ik geniet.
Hilarisch en op het randje van onprettig wordt het in de groepsdynamiek wanneer we een gelijkvormige driehoek moeten maken met de gehele groep. Ineens wordt er wel gepraat. Leiders staan op en vertellen wat anderen moeten doen, mensen gaan op elkaar mopperen dat het niet goed is, degene die het meeste praat klaagt over dat er teveel gepraat wordt, weer anderen zien het niet of zijn het oneens met de standplaats van de tegenoverliggende rij of de afstand tussen de andere deelnemers. Weer anderen zijn stil en verdwijnen in zichzelf.
Ik voel mezelf waarnemen en volgen tot het punt waarbij de groep blijft hangen in dat het niet goed is en er geen oplossing komt, terwijl we al perfect gelijk verdeeld staan als de twee buitenste mensen zich bewust zouden worden van het feit dat ze een ‘driehoekpuntje’ zijn met hun standplaats. Ik spreek me uit, want inderdaad stonden we al helemaal gelijkmatig verdeeld. Ik voel me er fijn bij om harmonie te scheppen, om helderheid te creëren als het vaag is of blijft hangen, maar wel als ik zeker ben van mijn zaak. Er wordt met een half-gemeende knipoog geroepen dat het tijd is voor de volgende oefening! Of we alsjeblieft door kunnen gaan met de masterclass.
We praten na over de oefening en realiseren ons dat het hierom gaat: wat voor rol nam jij aan? Hoe verhield jij je tot de groep? Iedereen heeft zijn eigen waardevolle bijdrage geleverd en zijn eigen unieke reactie in dat moment vertoond.
In de pauze van de masterclass realiseerde ik mij dat ik ineens heel bewust was van het feit dat Ido en Anna even de leiding loslieten, en ik merkte dat het mij een veilig gevoel gaf dat er in de momenten daarvoor wel een leider was geweest. Ik merk bij mezelf een voorkeur voor de aanwezigheid van een goede leider en ook de neiging dat als deze wegvalt, ik liever de leiding op me neem dan me over te geven aan de groepsdynamiek die vanzelf ontstaat met alle onverwachte onstuimigheid en disbalans óf vanzelfsprekende harmonie en eenheid op de koop toe. Mooie waarneming, herkenbaar ook uit mijn middelbare school periode. Ik dacht dat deze ‘leider-loze’ pauze erbij hoorde in de opdracht, maar dat was niet zo haha… Mijn uitdaging is om een groep zonder leider waar ik onderdeel van ben te laten doen wat hij doet. Om werkelijk mee te bewegen op de golven die er dan ontstaan, hoe grillig deze ook zouden kunnen zijn.
Hoe leeft leiderschap in het lichaam? In deze masterclass is het wel duidelijk geworden hoeveel er in en met het lichaam wordt gecommuniceerd. Hoe helder het is wat je rol is in hoe je je positioneert ten opzichte van een ander, hoe je invloed kunt uitoefenen of jezelf juist kunt openstellen om de ander te volgen.
Mijn persoonlijke vragen binnen mijn vak als dansdocent worden ook geraakt, hier ga ik mee verder, op onderzoek uit:
1) Hoe kan ik in de groepen die ik lesgeef binnen het lesmateriaal (dus zonder dat mijn les een improvisatie-les wordt want dat is het nu eenmaal niet) de uitdaging aanbieden om een groepsleider te zijn of om anderen in de groep te volgen? Hier wil ik absoluut meer mee doen.
2) Hoe kan ik binnen mijn modern-jazz lessen mezelf als docent veel meer als ‘volger’ inzetten in plaats van als leider?
De ideeën stromen al binnen, die komen vast in één van mijn vlogs een keer langs gewaaid.
Heerlijk om geïnspireerd te raken. Dankjewel Ido en Anna!